Η Συστημική Αναπαράσταση (systemic constellations) είναι μια φαινομενολογική μέθοδος η οποία μελετά τις εσωτερικές δομές ενός ανθρωπίνου συστήματος,παρατηρεί τις εμπλοκές και εφαρμόζεται θεραπευτικά σ’ αυτό   από ειδικά εκπαιδευμένους συμβούλους. Τέτοια συστήματα είναι  οικογένειες, εταιρείες, άτομα ,ομάδες,όργανα του σώματος,οργανισμοί, o ίδιος μας ο εαυτός κ.λ.π, καθώς μας επιτρέπει να εξετάσουμε όλα τα είδη των συνδέσεων με τον κεντρικό στόχο διερέυνησης: με ποιό τρόπο ο πελάτης και το πρόβλημά του είναι συνδεδεμένος με την μοίρα άλλων.

Οι Συστημικές Αναπαραστάσεις (ΣΑ) περιλαμβάνουν :
τις Οικογενειακές Αναπαραστάσεις (family constellations)
τις Οργανωσιακές Αναπαραστάσεις (organizational constellations)
και τις  Structural Systemic Constellations- SySt, (αναπαραστάσεις  βασισμένες  σε συγκεκριμένα δομημένα  μοντέλα συστημικών σχέσεων ανάλογα με το θέμα που θέλει κάποιος να διαχειριστεί, π.χ. λήψη μιας απόφασης).

 Ιδρυτής της μεθόδου  της Συστημικής Αναπαράστασης είναι ο Bert Hellinger (1925-2019),ο οποίος την αποκαλεί επίσης «Φιλοσοφία εν δράσει».Λάτρης του Αριστοτέλη και της Ελληνικής φιλοσοφίας θεωρεί τον εαυτό του ως φροντιστή της ψυχής παρά ως ψυχοθεραπευτή.

Εργάστηκε για 18 χρόνια  στην Αφρική ως ιεραπόστολος διευθύνοντας σύστημα σχολείων στις φυλές των Ζουλού.Όντας Γερμανός ο ίδιος παρατήρησε πως προβλήματα που υπήρχαν στην πατρίδα του αυτές οι φυλές δεν τα είχαν.

Άρχισε να παρατηρεί τί το διαφορετικό συνέβαινε.Έτσι το πρώτο που παρατήρησε ήταν οτι στις φυλές αυτές τιμούσαν όλους ανεξαιρέτως τους προγόνους τους ανεξαρτήτου βιογραφίας.Πράγμα που στην Γερμανία δεν συνέβαινε καθότι αν είχε υπάρξει ένας παππούς Ναζι ,τα εγγόνια τον διέγραφαν.Αυτό όμως, το οικογενειακό συστημα δεν το δέχεται ,διότι αν δεν υπήρχε αυτός ο παππούς δεν θα υπήρχαν τα συγκεκριμένα εγγόνια.Για την ακρίβεια το σύστημα θα διατηρήσει την ολότητά του πάσει θυσία.

Δεύτερη παρατήρηση του ήταν το  πώς έλυνε η φυλή το όποιο πρόβλημα παρουσιαζόταν.(«Έστηναν» το πρόβλημα ,το «αναπαριστούσαν» σαν θεατρικό δρώμενο και έβλεπαν έτσι τις δυναμικές του).

Συνδιάζοντας λοιπόν τις παρατηρήσεις του με τις εκτενείς σπουδές του στην Ψυχοθεραπεία,Ψυχανάλυση,πρωτογενή θεραπεία,συναλλακτική ανάλυση, Οικογενειοθεραπεία, Gestalt και NLP δημιούργησε αυτήν την μέθοδο,η οποία στηρίζεται στο γεγονός ότι ο καθένας μας συνδέεται στενά με τα μέλη κάποιων συστημάτων (πχ. οικογένεια) από τα οποία επηρεάζεται και επηρεάζει. Όταν κάτι αλλάξει σε ένα από αυτά τα συστήματα (πχ. Κάποιο μέλος παραγκωνίζεται από την οικογένειά του επειδή αντίκειται στις πεποιθήσεις της οικογένειας όπως π.χ εγκληματίες,ομοφυλόφυλοι, παιδιά εκτρώσεων κ.λ.π) τότε επέρχεται ανισορροπία (εμπλοκή) στο σύστημα. Οι συνέπειες της ανισορροπίας αυτής μεταφέρονται αλυσιδωτά στους απογόνους βαραίνοντας τους και μη επιτρέποντας τους να ζήσουν την δική τους ζωή.

Η Αναπαράσταση λειτουργεί σε συμβολικό επίπεδο, εστιασμένη στην εύρεση της λύσης αφού αποκατασταθούν οι τρεις θεμελιώδεις αρχές της που ο ίδιος τις ονόμασε «Τάξεις της Αγάπης»  και είναι καθολικές (δηλαδή υπάρχουν είτε το θέλουμε είτε όχι σε κάθε  σύστημα), μη φανερές στο συνειδητό μας , και κάθε φορά που δεν τηρούνται προκύπτουν οικογενειακές επιπτώσεις για όλους.  Χρειάζεται να αποκτήσουμε πρόσβαση σε αυτές για να επέλθει η ισορροπία.Την πρόσβαση την αποκτούμε προσομοιώνοντας το σύστημα με την μέθοδο της Συστημικής Αναπαράστασης,κάνουμε δηλαδή μια ανα-παράσταση , όπου εισάγουμε διεργασίες αλλαγής .

Έτσι  οικογένειες και  άτομα μπορούν να αντιμετωπίσουν θέματα εθισμών, γάμου και σχέσεων, σωματικής και ψυχικής ασθένειας, υιοθεσίας, πένθους, επαγγελματικες και οικονομικές καταστάσεις, κ.λ.π
Οι οργανισμοί μπορούν να χρησιμοποιούν τη μέθοδο τηςΣ.Α για να επικεντρωθούν στην αναδιάρθρωση, την επικοινωνία, την κινητοποίηση της ομάδας, σε θέματα παρενόχλησης, ηθικά ζητήματα, συγκρούσεις, λήψη αποφάσεων, θέματα στρατηγικής και προσδιορισμού σκοπού/ αποστολής.
Οι αναπαραστάσεις μπορεί επίσης να αναδείξουν νέα οπτική σε θέματα που σχετίζονται με πολέμους, εγκλήματα ,διλήματα κ.λ.π.

Τάξεις της Αγάπης

Η πρώτη θεμελιώδης αρχή :Το ανήκειν. Δηλαδή ,όλα τα μέλη του οικογενειακού συστήματος έχουν ίσο δικαίωμα να ανήκουν σε αυτό. Αν κάποιος παραγκωνιστεί, αποκλειστεί, ή ξεχαστεί έξω από το οικογενειακό σύστημα όλα τα μέλη επηρεάζονται με αρνητικό τρόπο. Για παράδειγμα, κάποιος που χώρισε από μια μακροχρόνια σχέση,αρραβώνα ή γάμο και προχωρά σε γάμο με μια άλλη γυναίκα ,είναι πολύ πιθανόν το πρώτο κορίτσι που θα γεννηθεί από αυτόν τον γάμο να εκπροσωπεί την πρώτη γυναίκα (αν η μητέρα της δεν έχει τιμήσει την πρώτη γυναίκα και αυτό γίνεται με συμβολικό τρόπο) και τότε συμβαίνει το εξής:έχουμε συγκρουσιακές σχέσεις με την μητέρα και υπερβολική αγάπη με πατέρα) άλλο παράδειγμα είναι αν κάποιος έχει υποστεί απαξίωση λόγω της σεξουαλικής του ταυτότητας (ομοφυλόφιλος) , κάποιος άλλος απόγονός του θα νιώθει περιθωριοποιημένος (πχ.αποκλεισμένος από τους συγγενείς χωρις λόγο ή ως αγόρι που το κοροΪδεύουν στο σχολείο κ.λ.π,) και τα παραδείγματα είναι πάρα πολλά.Αυτό συμβαίνει γιατί ασυνείδητα έχει κληθεί να επαναλάβει το πεπρωμένο του αποκλεισμένου προγόνου του. Φυσικά αυτές οι εσωτερικές δυναμικές αναδεικνύονται  μόνο μέσα από την Αναπαράσταση.

Εδώ είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι στο οικογενειακό σύστημα ανήκουν: Εμείς, τα αδέρφια μας, οι γονείς μας, τα αδέρφια των γονιών μας, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας και οι γονείς τους, τα παιδιά που δεν έχουν γεννηθεί (παιδιά από εκτρώσεις, προχωρημένες αποβολές, όσα γεννήθηκαν και πέθαναν), τα παιδιά που έχουν προκύψει από προηγούμενες σχέσεις, οι πρώην σύντροφοι (τόσο οι δικοί μας όσο και εκείνοι του άντρα/γυναίκας μας), οι άνθρωποι που μας οφέλησαν  ή /και οφελήσαμε υπηρετώντας την ζωή ή το αντίθετο δηλαδη αν υπήρξε βλάβη.

Η δεύτερη θεμελιώδης αρχή:Ιεραρχία .  Δηλαδή  όλα τα μέλη είναι ισότιμα αλλά ταυτόχρονα υπάρχει ιεράρχηση. Δηλαδή οι γονείς προηγούνται από τα παιδιά, η πρώτη γυναίκα από την δευτερη, ο πρώτος άντρας από τον δεύτερο, το πρώτο παιδί προηγείται από το δεύτερο, το δεύτερο από το τρίτο και ούτω καθ’ εξής. Είναι σημαντικό εδώ να γνωρίζουμε πού ακριβώς είναι η θέση μας (πχ. «Νομίζω» ότι είμαι το πρώτο παιδί της οικογένειας αλλά είμαι στην πραγματικότητα το δεύτερο παιδί, αφού το αδερφάκι μου γεννήθηκε νεκρό).

Η τρίτη θεμελιώδης αρχή:  Δούναι και λαβείν. Σ’ όλων των ειδών των σχέσεων χρειάζεται να δίνω όσο παίρνω, και αντίστροφα. Η μόνη εξαίρεση είναι στη σχέση γονιών – παιδιών και δασκάλου μαθητή όπου εκεί οι γονείς δίνουν και τα παιδιά παίρνουν. Όταν τα παιδιά νιώθουν υπόχρεα στους γονείς τους και προσπαθούν, με διάφορους τρόπους, να ανταποδώσουν, η αρχή αυτή διαταράσσεται. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να πάνε την ζωή παρακάτω.

Οι συνεδρίες γίνονται ατομικές και ομαδικές. Στις ομαδικές ο ενδιαφερόμενος, αφού εκφράσει το ζήτημα που τον απασχολεί, επιλέγει κάποιον συμμετέχοντα στην ομάδα ως εκπρόσωπο. Ο εκπρόσωπος, παρόλο που δεν γνωρίζει τις ακριβείς συνθήκες/ γεγονότα/πρόσωπα/καταστάσεις στη ζωή και στο γενεολογικό δένδρο του ενδιαφερομένου, συντονίζεται σχεδόν ακαριαία με αυτόν που εκπροσωπει ή , καλύτερα, με αυτό που ο Hellinger ονομάζει Συστημική Ψυχή και αρχίζει να φέρεται και να δρα ακριβώς όπως εκείνος. Εδω αξίζει να σημειώσουμε την διαφορά μεταξύ δραματοθεραπείας και αναπαράστασης. Στην μεν πρώτη οι συμμετέχοντες εκδραματίζουν το θέμα βάσει της δικής τους  λογικής/ γνώσεων / υποθέσεων/ πεποιθήσεων, ενώ στην αναπαράσταση ο εκπρόσωπος συντονίζεται με τα μορφογενετικά πεδία που περιέχουν όλες τις πληροφορίες και εκφράζεται και αισθάνεται άσχετα με τις δικές του υποθέσεις/γνώσεις /πεποιθήσεις

Στις ατομικές συνεδρίες παρόντες είναι μόνον ο πελάτης και ο θεραπευτής.Αναλόγως το θέμα θα επιλέξει και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιήσει για την συνεδρία.

Ο συντονιστής έχει καθοριστικό ρόλο στο να ‘κινήσει τα νήματα’ (να παρατηρεί διαρκώς, να πει τις κατάλληλες λέξεις- κλειδιά ακριβώς εκεί που χρειάζεται, και κυρίως να δώσει χώρο στη δική του ψυχή για όλα όσα συμβαίνουν, και για όσα έχουν συμβεί πέρα από κάθε κρίση) ώστε να αποκατασταθεί η Τάξη. Αυτό συμβαίνει αφού πρώτα αποκαλυφθούν βαθιά κρυμμένες δυναμικές στο παρόν σύστημα, ή, ακόμα και σε προγενέστερα συστήματα. Η Αναπαράσταση είναι μια βαθιά φιλοσοφική μέθοδος γιατί, ανάμεσα σε άλλα, πραγματοποιείται κατά βάση μέσα στη σιωπή. Μάλιστα όσο λιγότερο χρειαστεί να μιλήσει ο συντονιστής ή οι εκπρόσωποι τόσο πιο βαθιά (ουσιαστική-αποκαλυπτική) είναι η αναπαράσταση. Αυτό μας το εξηγει θαυμάσια η Κυβερνητική Επιστήμη και η Θεωρία των Συστημάτων

Αξίζει να σημειώσουμε πως η μέθοδος της Συστημικής Αναπαράστασης βασίζεται στις επιστήμες της ψυχολογίας, της κινησιολογίας ,της γλωσσολογίας και του νευρογλωσσικού προγραμματισμού.

Μια νέα προσέγγισης της Σ/Α είναι αυτή της ενοποίησης της μεθόδου της Σ/Α με κβαντικές θεραπείες. Η κβαντική συστημική αναπαράσταση είναι ανοιχτή προς όλες τις αιτίες που είναι καταγεγραμμενες στο κβαντικό-μοφογεννετικό πεδίο π.χ τραύματα, πεποιθήσεις,μοτίβα, που υπάρχουν στο υποσυνείδητο και μας μπλοκάρουν.

Η Σ/Α είναι βιωματική και οδηγεί στην απεμπλοκή και απελευθέρωση από βάρη και καταστάσεις που δεν μας ανήκουν. Λέξεις κλειδιά : Κάθαρση, τάξη,αποδοχή και συμφιλίωση.

Συχνές ερωτήσεις

Πως μπορεί να γίνει μια ανα-παράσταση και πως είναι δυνατόν αυτός ο συντονισμός.

Αυτή η δυνατότητα αναπαράστασης συστημάτων προκύπτει από την ικανότητά που έχουν όλα τα κοινωνικά ζώα, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου, να συνδέονται με πεδία πληροφοριών που είναι κοινά σε όλα τα μέλη του είδους τους.Χαρακτηριστικά ο Sheldrake σε μία  συνέντευξή του στον  John Horgan στις 14/7/2014 λέει : « Η ιδέα του μορφικού συντονισμού μου ήρθε όταν έκανα έρευνα στο Cambridge για την ανάπτυξη των φυτών. Με ενδιέφερε η έννοια των μορφογενετικών ή μορφοποιητικών πεδίων, αλλά κατάλαβα ότι δεν μπορούσαν να κληρονομηθούν μέσω γονιδίων. Έπρεπε να κληρονομηθούν με κάποιον άλλο τρόπο........... Ο μορφικός συντονισμός είναι η επίδραση προηγούμενων δομών δραστηριότητας σε επόμενες παρόμοιες δομές δραστηριότητας οργανωμένες από μορφικά πεδία. Επιτρέπει στις μνήμες να περνούν τόσο στο χώρο όσο και στο χρόνο από το παρελθόν. Όσο μεγαλύτερη είναι η ομοιότητα, τόσο μεγαλύτερη είναι η επίδραση του μορφικού συντονισμού. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα συστήματα αυτοοργάνωσης, όπως μόρια, κρύσταλλα, κύτταρα, φυτά, ζώα και ζωικές κοινωνίες, έχουν μια συλλογική μνήμη από την οποία αντλεί το κάθε άτομο και στην οποία συμβάλλει. Με τη γενικότερη έννοια, αυτή η υπόθεση συνεπάγεται ότι οι λεγόμενοι νόμοι της φύσης μοιάζουν περισσότερο με συνήθειες....  Υπάρχουν πολλά πειράματα για μορφικό συντονισμό. Το πιο εντυπωσιακό πείραμα περιελάμβανε μια μακρά σειρά δοκιμών εκμάθησης αρουραίων που ξεκίνησαν στο Χάρβαρντ τη δεκαετία του 1920 και συνεχίστηκαν για αρκετές δεκαετίες. Οι αρουραίοι έμαθαν να ξεφεύγουν από έναν λαβύρινθο νερού και οι επόμενες γενιές έμαθαν όλο και πιο γρήγορα. Εκείνη την εποχή αυτό έμοιαζε με παράδειγμα λαμαρκικής κληρονομιάς, η οποία ήταν ταμπού. Το ενδιαφέρον είναι ότι αφού οι αρουραίοι έμαθαν να δραπετεύουν πάνω από 10 φορές πιο γρήγορα στο Χάρβαρντ, όταν οι αρουραίοι δοκιμάστηκαν στο Εδιμβούργο της Σκωτίας και στη Μελβούρνη της Αυστραλίας ξεκίνησαν λίγο πολύ από εκεί που σταμάτησαν οι αρουραίοι του Χάρβαρντ. Στη Μελβούρνη οι αρουραίοι συνέχισαν να βελτιώνονται μετά από επαναλαμβανόμενες δοκιμές και αυτό το αποτέλεσμα δεν περιορίστηκε στους απογόνους εκπαιδευμένων αρουραίων, υποδηλώνοντας ένα μορφικό συντονισμό παρά επιγενετικό αποτέλεσμα.(Μια Νέα Επιστήμη της Ζωής , τώρα στην τρίτη της έκδοση, που ονομάζεται Morphic Resonance στις ΗΠΑ.)

Οι Συστημικές και Οικογενειακές αναπαραστάσεις είναι θεραπευτική εφαρμογή των μορφικών πεδίων* στα ανθρώπινα συστήματα. Αυτό σημαίνει ότι, αν και δεν γνωρίζουμε ένα σύστημα, για παράδειγμα ένα άτομο, μια οικογένεια, μια εταιρεία κ.τ.λ., εν τούτοις είμαστε σε θέση αυθόρμητα,αν γίνουμε εκπρόσωπος για κάποιο μέλος του συστήματος ,να αισθανόμαστε και να αναφέρουμε διαφορές στη σωματική μας αντίληψη, οι οποίες αφορούν αυτό που εκπροσωπούμε.

Τί σημαίνει « το σύστημα θα διατηρήσει την ολότητα του πάση θυσία»?

Η απάντηση βρίσκεται στην Κυβερνητική επιστήμη και στην Θεωρία των Συστημάτων.

Όταν συμβεί μια εμπλοκή σ’ ένα σύστημα από την παραβίαση των τριών τάξεων αγάπης όπως αναφέραμε παραπάνω,τότε το σύστημα θα ακολουθήσει τον νόμο της ομοιόστασης. Θα διατηρήσει  δηλαδή το εσωτερικό περιβάλλον του σταθερό ,παρά τις εξωτερικές μεταβολές.Τι σημαίνει αυτό πρακτικά? Οτι θα φέρει ξανά με κάποιο τρόπο μέσα τον αποκλεισμένο  ή την οφέλεια ή την βλάβη κ.λ.π με σκοπό την ολότητά του. Εδω αξίζει να σημειωθεί οτι το σύστημα δεν το ενδιαφέρει η δικαιοσύνη αλλά η ολότητά του .Γι’ αυτό αν και φαίνεται άδικο να βιώνει ένας απόγονος καταστάσεις που δεν είναι δικές του ,θα τις βιώνει μέχρι να δοθεί νέα πληροφορία στο σύστημα για να μπορέσει να ελευθερωθεί.

Πως μεταφέρεται η νέα πληροφορία σε κάτι που ήδη έχει γίνει και επιτυγχάνεται η αλλαγή στο παρόν?

Η πληροφορία μεταφέρεται από φυσική διαδικασία.Όλα τα μέλη αυτής της διαδικασίας ενώνονται ενεργειακά , κάνοντας δυσδιάκριτο τον διαχωρισμό ανάμεσα στην καθεαυτό πληροφορία και τον χωροχρόνο στον οποίο διαδίδεται.Διότι   για τις φυσικές επιστήμες δεν υπάρχει μόνον ο τρισδιάστατος  χώρος αλλά υπάρχουν και πολυδιάστατοι  και καμπύλοι  ακόμα και κενοί χώροι. Επίσης ο χρόνος δεν διαχωρίζονται σε παρελόν –μέλον. Έτσι δίνοντας μια νέα πληροφορία κατά την διάρκεια της Σ/Α μπαίνει τάξη στο σύστημα και επέρχεται κάθαρση ,απελευθέρωση ,αποδοχή,συμφυλίωση.

Ενδεικτική βιβλιογραφία

• Το Συστημικό Σώμα. Τα συμπτώματα και οι παθήσεις αποκαλύπτουν Δεσμούς και Ταυτήσεις. : Αλφάβητο Ζωής

• Bert Hellinger,Gunthard Weber &Hunter Beaumont: Η Κρυφή Συμμετρία της Αγάπης. Αναπαράσταση των Ανθρωπίνων Συστημάτων: Εμπλοκές και Λύσεις .Εκδόσεις Medicum

• Hawing S. Penrose R: «Η φύση του χώρου και του χρόνου».Εκδόσεις Γκοβόστη 1995

• Jacob Robert Schneider. H Οικογενειακή Αναπαράσταση .Περισσότερο από μόνον μία Μέθοδος. : Αλφάβητο Ζωής

• Palmgren Charlotte (2007). Αν ήξερες πόσο πολύ σε αγαπώ!, Η θεραπευτική δύναμη της αγάπης στις οικογενειακές αναπαραστάσεις Hellinger. : Αλφάβητο Ζωής.

https://el.wiktionary.org/wiki/%CE%BF%CE%BC%CE%BF%CE%B9%CF%8C%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7